در برخی از متون برای واژه Productivity معادل های دیگری مانند راندمان ، بازدهی ، قدرت تولید ، قابلیت ، مولدیت ، باروری و کارآمدی تعیین شده است .

بهره وری از منظر ماندل “Mundel”عبارت است از نسبت بین بازده تولید به واحد منابع مصرف شده است که با یک نسبت مشابه در دوره پایه مقایسه می شود و به کار می رود .

بهره وری برابر است با خارج قسمت خروجی ( میزان تولید ) بر یکی یا کل عوامل تولید .

سازمان همکاری اقتصادی اروپا (OECD) بهره وری را چنین تعریف نموده است که بهره وری برابر است با خارج قسمت خروجی ( میزان تولید ) بر یکی از ( کل ) عوامل تولید .

سازمان بین المللی کار (ILO) : بهره وری عبارت است از رابطه بین ستاده حاصل از یک سیستم تولیدی به داده های به کار رفته ( مانند زمین ، سرمایه ، نیروی کار و ... ) به منظور تولید آن ستاده .

مرکز بهره وری ژاپن (JPC): بهره وری عبارت است از به حد اکثر رساندن استفاده از منابع ، نیروی انسانی ، تسهیلات و غیره به طریقه علمی و کاهش هزینه های تولید ، گسترش بازارها ، افزایش اشتغال ، کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیارهای زندگی ، آنگونه که به سود کارگر ، مدیریت و عموم مصرف کنندگان باشد .

آژانس بهره وری اروپا (EPA):

الف: بهره وری درجه استفاده موثر از هریک از عوامل تولید است .

ب: بهره وری در درجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را در حال حاضر موجود است ، بهبود بخشد . بهره وری مبتنی بر این عقیده است که انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز پیش به انجام برساند . علاوه بر آن بهره وری مستلزم آن است که به طور پیوسته تلاش هایی در راه انطباق فعالیت های اقتصادی با شرایط دائماً در حال تغییر و همچنین تلاش هایی برای به کار گیری نظریه ها و روش جدید انجام گیرد . بطور کلی می توان گفت بهره وری ایمان راسخ به پیشرفت انسان هاست .

سازمان بهره وری ملی ایران(NIPO): بهره وری یک فرهنگ ، یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیت ها برای دستیابی به زندگی بهتر و متعالی تر است .

جلوه های بهره وری

نتایج فعالیت هایی که در رابطه با بهره وری صورت می گیرد را می توان در چهار جلوه ویژگی مرتبط با هم نشان داد ، این ویژگی ها عبارتند از : 1- کم شدن هزینه 2- کم شدن زمان 3- افزایش کمیت 4- بهبود کیفیت

 

کارایی و بهره وری                                         قسمت دوم

سطوح بهره وری

بهره وری نشان دهنده نتایج حاصل از کار یک سیستم در قبال استفاده از منابع و امکانات است . بهره وری از حیث آنکه در چه سطحی از سیستم ها مورد تجزیه و تحلیل قرار داده شوند به چهار سطح تقسیم بندی می شود :

• بهره وری در سطح کارکنان 2- بهره وری در سطح سازمان 3- بهره وری در سطح بخشی از اقتصاد 4- بهره وری در سطح ملی

یک سازمان اگر بخواهد به کیفیت مطلوب برسد ، فعالیت هایش را بهبود ببخشد ، هزینه های خود را کاهش دهد ، خلاقیت و نوآوری وجود داشته باشد باید به منابع انسانی آن که مهم ترین سرمایه آن است رجوع کند . بطور کلی آن چیزی که کارایی و بهره وری ، سازندگی ، بهبود و حیات یک سازمان را تضمین می کند سرمایه های انسانی آن سازمان است .

فلسفه بهبود مستمر این است که برای اجرای هر چیزی که در سازمان انجام می گیرد و باور انجام آن وجود دارد ، روش بهتری نیز وجود دارد . بنابر این هر سازمان همیشه در پی استفاده از روش های بهتر با هزینه کمتر و بهره وری و کیفیت بیشتر ، سرعت تولید بالاتر و ایجاد سطح رضایت بالاتر است .برای افزایش راندمان کار روزانه یکی از رموز مهم موفقیت در مدیریت آن است که علایق ، نگرش ها ، عواطف و احساسات منابع انسانی را نیز مورد توجه جدی قرار دهیم .

برای ارتقاء کارایی و بهره وری نیروی انسانی باید به طور مستمر به کارکنان آموزش های لازم را ارائه داد و مهم ترین الزامات اثر بخش بودن آموزش ها در سازمان شامل اعتماد سازی مدیر ، صداقت او با منابع انسانی و باور متقابل مدیران و کارکنان به اینکه سرمایه های انسانی مهمترین سرمایه سازمان هستند. همچنین ایجاد بستر های مشارکت شامل توجه به افراد و جنبه های مختلف زندگی آنان ، رفتار منصفانه ، اعتماد سازی و عدم تبعیض توسط مدیر همواره باعث افزایش کارایی و بهره وری در سازمان می شود .

 فعالیت های بهبود بهره وری

ایجاد فرایند مدیریت بهره وری ، تلاشی است برای تغییر سازمان که برای موفقیت آن باید موارد ذیل به طور مناسب مورد نظر قرار گیرد :

• اعتقاد به کار گروهی و مداوم برای بهبود
• اعتماد متقابل بین مدیریت و کارکنان
• وجود رهبری و مدیریتی توانا و لایق برای ایجاد تغییر
• همکاری و مشارکت کارکنان
• برقراری سیستم ارتباطی موثر در سازمان
• تناسب تغییرات با توان و امکانات سازمان
• برقراری سیستم پاداش و سهیم کردن افراد در منافع حاصل از بهبود
• امنیت شغلی و ایجاد شرایطی که شغل کارکنان بخشی از زندگی آنها باشد
• آموزش مداوم سطوح مختلف افراد سازمان

 

گردآوری و تنظیم: حسن قاسمی شاد

 

منابع و مآخذ:

خاکی ، غلامرضا " آشنایی با مدیریت بهره وری" ، کانون فرهنگی انتشاراتی سایه نما ، چاپ دوم ، 1377 .

کلانتری ، سید حمید " تجارب مدیریت و بهره وری " تهران ، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران ، 1390 .

مجموعه مصوبات و مستندات استقرار چرخه مدیریت بهره وری / تهیه کننده سازمان ملی بهره وری ایران . – تهران : سازمان معین ادارات ، 1379 .