مقدمه :

فضاي كسب و كار با سرعت سرسام آوري به سمت رقابتي شدن حركت مي كند . در اين فضاي پرچالش ، بنگاههاي اقتصادي را مي توان به سه دسته تقسيم كرد . دسته اول آنهايي كه موج ساز هستند و با پذيرش ريسك ها ،‌ تغييرات را مي آفرينند . دسته دوم آنهايي كه موج سوار هستند و با موج تغييرات همساز مي شوند و دسته سوم آنهايي كه تغييرات را نمي بينند و اسير موج مي شوند . بديهي است كه موج براي آنها تصميم مي گيرد و احتمالاً آنها را به صخره مي كوبد.

در شرايط كنوني جهاني شدن ، سازمان هايي موفق هستند كه آنچه را مشتريان مي خواهند و نياز دارند ، شناسايي كنند و خود را با خواسته هاي ايشان وفق دهند . براي نيل به اين هدف ، دانش مزيت رقابتي اصلي شناخته شده و يافته ها دال بر آن است كه كاربرد آن نيز مزيت رقابتي پايدار ايجاد مي كند . بنگاه هاي ما ،‌ اعم از آن كه دانش بنيان باشند يا خير ، به هر روي بايد بتوانند خود را با شرايط محيطي تطبيق دهند . اين بدان معنا است كه بايد محيط را تحليل كرده و بشناسند و آن گاه متناسب با شناخت بدست آمده عمل كنند . امروزه كارآفريني موتور محرك توسعه اقتصادي كشورهايي است كه از سالها پيش ، اين ضرورت را دريافته اند . در اين خصوص اين ماهيت كارآفرين است كه با وجود همه مخاطرات و دشواري ها همچنان يك گزينه جدي و مشوقي براي تغيير افراد از درون و گسترش اين تغييرات به محيط بيرون و پيرامون است . بنابراين اگر مي خواهيم در كسب و كار موفق شويم بايد چون كارآفرينان فكر كنيم ،‌چون آنان رفتار كنيم و مثل آنان برنامه ريزي و اجرا كنيم .

 

ويژگي هاي روانشناختي كارآفرينان

روانشناسان ويژگي هاي مختلفي را براي افراد كارآفرين ذكر كرده اند اما ويژگي هايي كه در اكثر تعاريف آنها مشترك است ، به شرح زير است :

• خطر پذيري : كارآفرينان عموماً پذيرندگان خطرهاي مطالعه شده و مديريت پذير يا حساب شده هستند . آنان ضرورتاً به دنبال كارهاي پر خطر نمي روند ، اما علاقه مند هستند تا براي آغاز يك فعاليت اقتصادي معمولي به مقدار متعادلي خطر پذيري كنند .
• استقلال طلبي : كارآفرينان افراد مستقل و استواري هستند كه علاقه شديدي به كنترل داشتن بر امور دارند . آنها نياز زياد به استقلال دارند ، تا بتوانند تصميمات را خودشان اتخاذ نمايند . آنها تمايل دارند رهبر باشند تا پيرو .
• مركز كنترل دروني : كارآفرينان معتقدند كه شخصاً هدايت و كنترل سرنوشت شان را به دست دارند و موفقيت يا شكست نتيجه اقدامات خودشان است تا حكم سرنوشت .
• نياز به موفقيت و پيشرفت : كارآفرينان نياز زيادي به پيشرفت و نياز كمي به قدرت دارند . همچنين اين افراد به وابستگي هاي اجتماعي ، نياز بسيار اندكي از خودشان نشان مي دهند .
• ايده پردازي و خلاقيت و نوآوري : خلاقيت ، فرآيند ايجاد هر چيز با ارزش است و در حقيقت پيدايي و تجلّي يك انديشه و فكر است . در حالي كه نوآوري ، فرآيند عملي ساختن آن انديشه و فكر است . فرصت ها نيز ، موقعيت هايي هستند كه از بررسي نيازهاي جامعه فراهم مي شوند كه كارآفرينان اين نيازها را به درستي درك مي نمايند .
• اعتماد به نفس : كارآفرينان اعتماد به نفس بالايي دارند ، توانايي ها و راهبردهاي خود را قبول دارند ، خود را باور دارند و مي دانند كه مي توانند .
• تحمل ابهام : كارآفرينان ممكن است وانمود كنند كه توانايي و تحمل آنان در مقابل شرايط عدم اطمينان زياد است و توانايي دارند تا با آگاهي نداشتن از اطلاعات كامل بكار ادامه دهند .
• پشتكار بالا : كارآفرينان همواره با مواجه شدن با شكست نااميد نمي شوند و به دنبال راهي مي گردند كه بر آن غلبه كنند و راه خود را تا رسيدن به موفقيت ادامه دهند .
• آرمان گرايي و داشتن دور نما : كارآفرينان براي خود يك هدف نهايي در نظر مي گيرند و ابتدا تصميم مي گيرند چه مي خواهند ، سپس براي رسيدن به آن برنامه ريزي مي كنند و تلاش مي كنند تا به آن هدف برسند .
• اهل عمل و كار بودن
• پيشقدم بودن
• نتيجه گرا
• كارآمد بودن
• چاره جويي
• علاقه مندي به يادگيري
• رهبري

ويژگيهاي جمعيت شناختي كارآفرينان

ويژگي هاي جمعيت شناختي مي توانند تاثير بسزايي در تصميم گيري يك فرد براي كارآفرين شدن دارند كه عبارتند از:

• تجربه كاري : بهره گيري از تجارب كاري قبلي در فعاليت هاي اقتصادي خاص همواره همبستگي مثبتي با ميزان دسترسي به موفقيت كاري دارد .
• نارضايتي از شغل قبلي : عدم شناخت كارفرما از روحيه كارآفرينانه فرد ،‌ موجبات نارضايتي وي را فراهم مي نمايد . نارضايتي و عدم ارضاء نياز كارآفرينان باعث ترك شغل مي شود .
• الگوي نقش : وجود يك الگوي نقش كارآمد ، افراد را به پذيرش مخاطرات كارآفريني تشويق مي كند .
• شرايط كودكي : اعضاي خانواده و بخصوص والدين در پرورش حس استقلال طلبي ، علاقه به موفقيت ، مسئوليت پذيري و ديگر ويژگي هاي كارآفريني در فرزندان خود بسيار مؤثرند .
• سن : اكثر كارآفرينان ، كسب و كار خود را در سنين بين 25 تا 45 سالگي آغاز مي كنند و هر چه كارآفرين جوانتر باشد ، امكان موفقيت او بيشتر است .
• سطح تحصيلات : زمينه هاي تحصيلي كارآفرينان مانند سن آغاز به فعاليت شان متفاوت است . به طور كلي كارآفرينان ،‌ تحصيلات دانشگاهي داشته و تعداد زيادي از آنان داراي مدارج بالاي علمي هستند .
• انگيزش براي آغاز فعاليت اقتصادي : كارآفرينان اغلب به دليل ضرورت ،‌شروع به فعاليت اقتصادي مستقل مي كنند . در حقيقت يكي از مهمترين دلايل براي كارآفريني ، حس استقلال طلبي و عدم وابستگي به ديگران است .

نقش كارآفرينان در توسعه جوامع

كارآفريني نماد كوشش و موفقيت در امور تجاري است و كارآفرينان نقش اساسي در توسعه اقتصادي جوامع بازي مي كنند . آنها بدليل رهبري ، مديريت ، نوآوري ، كارآيي ، ايجاد شغل ، رقابت ،‌ بهره وري و تشكيل صنايع جديد ، سهم مهمي در رشد اقتصادي دارند .

از نظر جمع كثيري از اقتصاد دانان و صاحب نظران و دانشمندان ، كارآفرينان موتور حركت و رشد اقتصادي يك جامعه هستند كه در يك محيط رقابتي و شرايط عدم تعادل ، جامعه را به حركت در مي آورند و توسعه مي بخشند . از آنجا كه كليد موفقيت كارآفريني يافتن روش هاي خلاقانه است ، كارآفرين با بكارگيري فناوري هاي جديد و شيوه هاي نوين ، سريع تر و كم هزينه تر نيازهاي جامعه را به نحو احسن برآورده مي سازد .

علاوه بر نقش اقتصادي كارآفرينان ،‌آنها در اجتماع نيز تأثيرات شگرفي بر جا مي گذارند . آنها سبب پويايي و افزايش بهره وري در اجتماع شده و ارزش كار را افزايش مي دهند و روحيه سعي و تلاش را در جامعه بالا مي برند . كارآفرينان سبب تشويق جامعه به كارهاي خلاق و كارآفرينانه مي شوند و همين امر سبب رشد و بالندگي اجتماعي مي شود .

راههاي تقويت و توسعه كارآفريني

• آموزش مهمترين و كليدي ترين نقش در توسعه كارآفريني دارد . در آموزش بايد به ابداع و خلاقيت بها داده شود نه محفوظات .
• نقش كارآفرين در توسعه صنعتي ، اقتصادي و ايجاد اشتغال در جامعه بايد به صورت يك باور همگاني در آيد .
• انجام تحقيقات بنيادي به عنوان پايه و اساس توليد علم و تحقيقات كاربردي به عنوان به كارگيري مباني علمي در توسعه تكنولوژي مورد حمايت قرار گيرد .
• بخش هاي تحقيق و توسعه ( R & D ) شركتها مورد حمايت و به نقش كارآفرينان در توليد محصولي جديدو فرآيندهاي نو در توليد بها داده شود .
• سازمانهاي توسعه اي بايد با حمايت مالي و همكاري دانشگاه ها نسبت به ايجاد مراكز كسب و كار كوچك   ( SBCD ) تلاش جدي نموده تا هسته هاي كارآفريني در اين مراكز شكل گيرند .
• مراكز مالي حمايت كننده از كارآفرينان در سراسر كشور فراگير گردد .
• قوانين و مقررات مالي و مالياتي بگونه اي تدوين شود كه انگيزه لازم جهت فعاليت هاي كارآفريني بوجود آيد.
• خريد توليدات شركتهاي كارآفرين و ساير محصولات داخلي با برنامه ريزي مناسب مورد حمايت دولت قرار گيرد ، به گونه اي كه ضمن ايجاد انگيزه براي توليدات داخلي رقابت پذير بودن محصولات مورد توجه باشد .
• افراد كارآفرين مورد حمايت و احترام باشند و كسب درآمد و ثروت از طريق كارآفريني يك ارزش محسوب شود .
• بايد شهركهاي علمي تحقيقاتي و صنعتي كه قادرند خدمات انكوباتوري به كارآفرينان و صاحبان ايده ارايه دهند در مكانهاي مناسب در كشور ساخته شود . اين شهرك ها با حمايت هايي كه از كارآفرينان بعمل مي آورند ضمن هدايت آنها هزينه ايجاد SME را براي كارآفرين كاهش مي دهند . البته بايد در ساخت اينگونه فضاها از تجربيات ساير كشورها و تجربيات موجود در كشور بهره گرفت .

نتيجه گيري :

در دنياي پيچيده كنوني ، سازمان هايي در رقابت با سايرين موفق ترند كه بتوانند از فرصت هاي پيش رو به بهترين نحو استفاده كنند و در اين ارتباط و با توجه به شتاب روز افزون تحولات و دگرگونيها در دنياي كنوني كه عصر اطلاعات و ارتباطات است و به دليل بي ثباتي و تغيير پذيري و نيز غير قابل پيش بيني بودن اين تغييرات ،‌آنچه كه كشورهاي جهان به ويژه كشورهاي در حال توسعه را در جهت افزايش بهره وري و پيشرفت و ترقي آنها مدد مي رساند همانا داشتن روحيه كارآفريني و استفاده از فرصت ها در رقابت با ساير كشورها است . جك ولش مدير عامل شركت جنرال الكتريك معتقد است : « هر دگرگوني با خود فرصتي به همراه مي آورد و سازمانها بايد به جاي رخوت ، از دگرگونيها نيرو بگيرند . » بيل گيتس نيز از دگر گوني ها استقبال كرده و عقيده دارد كه رهبران پيروزمند آنهايي هستند كه به پيشواز روشهاي نوين كسب و كار مي روند ، بنابراين گيتس توصيه مي كند كه براي آينده ديجيتال محور، خود را آماده سازيم تا فن آوري بالاترين بازده را بدست آوريم . وي معتقد است براي آنكه بتوانيم با دگرگوني ها كنار آمده و اين دگرگوني ها را به خدمت بگيريم بايد ابزارهاي ديجيتالي را براي بازآفريني روش كار خود به خدمت بگيريم تا به ياري يك سيستم عصبي ديجيتال با شتاب انديشه به كسب و كار بپردازيم و با روحيه كارآفريني و در فضاي پرچالش رقابت حداكثر استفاده را از فرصت ها داشته باشيم .

فهرست منابع و مآخذ :

• از رويا تا واقعيت نكات آموزنده و برجسته مديريت كسب و كار موفق / نويسنده : ليوبي هلزل ، مترجم : احمد روستا . تهران ، سيته ، 1386 .
• دكتر سيد محمود موسوي مشهدي ، نقش كارآفريني در توسعه صنعتي و اقتصادي ايران ، ويژه نامه جشنواره كارآفرينان دانشگاه صنعتي شريف ،‌ مهرماه 1382.

كارآفريني گام به گام / محمد كيا و . . . [ و ديگران ] تهران : سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي : سازمان همياري اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاهها ،‌ 1386